Science & Salamanders - publication news PART1

24 jul, 2025

[English summary below]

De afgelopen tijd zijn er meerdere wetenschappelijke artikelen verschenen over onze Leidse watersalamanderstudies. Graag neem ik je de komende weken mee langs elk van deze publicaties met een korte uitleg – zodat jij weer helemaal op de hoogte bent van het laatste nieuws uit amfibieënland!

Tijd voor deel 1:

Één van de Wielstra lab artikelen die die onlangs zijn uitgekomen, is er een paper geleid door onze (oud-)MSc-studenten Robin Polanen en Stephanie Koster. Zij onderzochten, samen met de rest van ons team, duizenden stukjes DNA uit het genoom (= de totale genetische code) van Neurergus salamanders.

Neurergus is een geslacht bestaande uit meerdere, nauw verwante soorten salamanders (met soms ook weer ondersoorten) die voorkomen in delen van Azië en het Midden-Oosten. Het zijn dieren met vaak hele coole kleuren - zie bijvoorbeeld de screenshot hieronder!

Maar: helaas zijn er van de momenteel vier erkende Neurergus soorten al drie bedreigd in hun voortbestaan volgens de bestaande IUCN Red List rapporten - en alle vier de soorten lijken in aantallen af te nemen. Tegelijkertijd blijkt het dat óók nog steeds niet helemaal duidelijk is of die classificatie qua soorten (en ondersoorten) wel helemaal klopt: dat maakt alles des te problematischer!

Dus: op basis van onze kersverse DNA-gegevens, bestudeerden we voor het eerst in meer detail hoe deze soorten evolutionair gezien precies aan elkaar verwant zijn.  Dat uitvogelen, lukte, deels. Maar het was soms ook minder simpel dan gehoopt...

Wanneer soortvorming in de evolutie snel achter elkaar plaatsvindt, is het soms namelijk lastig om de stamboom correct te reconstrueren. Daarnaast kan de boel als het ware vertroebeld raken door genetische uitwisseling tussen nauw verwante soorten in een ver verleden - wat het óók moeilijk maakt om grip op 'de' juiste stamboom te krijgen.

Als dit soort moeilijkheden zich voordoen, dan kan dit zorgen dat verschillende typen analyses tegenstrijdige resultaten opleveren - in plaats van wat je als onderzoeker het allerliefst zou willen: een eenduidig antwoord. Met Neurergus leken we in dit onderzoek specifiek te stuiten op het tweede, eerder benoemde probleem: genetische uitwisseling in het verleden, wat de boel vertroebelt. [tekst gaat verder na de screenshot]

Screenshot uit de recente video  van Universiteit van Nederland. In die video vertel ik over Triturus, een soortgroep nauw verwant aan  Neurergus. We namen de video deels op in dierentuin ARTIS, waar ze nadrukkelijk géén Triturus soorten houden, maar wél een Neurergus  soort: N. kaiseri - de kleinste van het stel (en mijn favoriet, vanwege z’n prachtige kleuren!) Die verdiende wat ons betreft dus toch wel een mooi shot in de video. Beeld: Universiteit van Nederland.

Hoewel onze studie dus sommige relaties binnen de soortgroep helder wist te krijgen, bleven er een paar details achter die nog verder uitgeplozen moeten worden. Hopelijk lukt dit in de toekomst, met uitgebreider genetisch onderzoek naar volledige genomen (in plaats van naar een berg losse stukjes DNA).

Er is dus nog wel wat werk aan de winkel voor Neurergus! Maar: belangrijk zijn natuurlijk niet alleen de dingen die nog niet helemaal duidelijk zijn, maar óók de nieuwe inzichten die we wél met overtuiging konden presenteren in deze nieuwe studie!

Zo vonden we binnen het DNA van verschillende monsters van Neurergus kaiseri (het lievelingetje uit de foto hierboven) bewijs voor het bestaan van twee unieke groepen: een noordelijke en een zuidelijke - die genetisch sterk van elkaar verschillen. We adviseren in het artikel dan ook om deze groepen voortaan als twee losse soorten te beschouwen.

Dat is belangrijk, bijvoorbeeld voor gestroomlijnde natuurbescherming en dus voor het behoud van biodiversiteit.

Tegelijkertijd ontdekten we óók juist dat sommige Neurergus soorten die nu nog als aparte soorten worden beschouwd, genetisch eigenlijk nauwelijks van elkaar verschillen en dus juist weer beter beschouwd kunnen worden als één en dezelfde soort. Dat is óók even belangrijk om te weten voor, onder andere, een goede natuurbeschermingsaanpak.

Kortom: deze recente studie vanuit ons team, die gaat over super schattig-ogende salamanders, heeft geleid tot een aantal ontdekkingen én tot een aantal nieuwe vraagstukken! En dat is goed, want een gedegen wetenschapper wordt stiekem altijd enthousiast van zowel antwoorden àls nieuwe vragen.

En dit laat mooi zien, dat onderzoek eigenlijk ook nooit echt 'af' is!

Voor meer informatie, kun je het volledige artikel, inclusief mooie figuren en illustraties van Neurergus, zelf via de link hieronder bekijken:

English summary:

"A recent Wielstra lab study led by our former MSc students Robin Polanen and Stephanie Koster, explores the evolutionary relationships between different Neurergus salamanders. This is a group of salamanders that appears to be more and more threatened - while the taxonomic classification has not yet been fully supported with molecular informatino. So: using fresh and in-depth genomic data, we reconstructed the species tree of this diverse genus. But we found out that some relationships were a tad difficult to fully resolve... This is likely due to ancient gene flow events. But: a much more clear and noteworthy outcome was obtained too. Namely, we discovered two genetically distinct groups within the species Neurergus kaiseri (in the screenshot above, from this recent salamander video): there seems to be a northern and a southern clade that differ genetically on the species level. So, in the article we recommend recognizing these subgroups as two different species - which is important for, for instance, well-founded conservation efforts. Conversely, some Neurergus lineages that are currently treated as separate species may, according to our findings, actually represent single species! This obviously also matters, in terms of conservation. Overall, our study yields new insights, and also poses new questions, regarding the systematics of this adorable but threatened group of salamanders!"